Proefpersoon
Passend bij mijn streven om de hele week zinvol in te vullen, met de luxe heb van meer vrije tijd, heb ik een nieuwe hobby ontwikkeld. Op de universiteit in mijn woonplaats zijn de studenten voortdurend op zoek naar mensen die behulpzaam willen zijn bij de experimenten voor het promotieonderzoek. Bij toeval kwam ik terecht bij het onderzoekinstituut waar het gedrag van de hersenen wordt onderzocht. Gedurende de afgelopen weken heb ik meegedaan aan enkele experimenten, waarbij je dan één van de vele proefpersonen bent. Het gaat dan vaak om te meten wat de menselijke reactie in een situatie is, of om te onderzoeken hoe het menselijk brein visuele en gehoormatige waarnemingen verwerkt.
Het geeft mij als proefpersoon een geheel nieuwe kijk op wat er zich afspeelt in al die gebouwen op het universiteitsterrein. Bovendien levert het een kleine financiële bijdrage op die ik wel kan gebruiken. De atmosfeer op deze universiteit had ik nooit eerder van dichtbij meegemaakt, maar de inspirerende omgeving van enthousiaste jonge mensen brengt mij in gedachte weer terug naar die universiteit in het mooie Twentse landschap. In de universiteitskantines zijn de prijzen voor een broodje en koffie ook nog eens vele malen lager dan in de stad. Daarom combineer ik dan vaak een onderzoekje met een lunch op de universiteit.
De eerste onderzoeken waren een magische ervaring. Gezeten onder een enorme helm die mijn hersenactiviteit vastlegt mocht ik naar bewegende figuren op een beeldscherm kijken. Op het juiste moment op een knopje drukken, dat was mijn taak. Lastig is dat je je hoofd niet mag bewegen, omdat het de waarnemingen verstoort. Zelfs een beweging van de kaken wordt al geregistreerd als een activiteit van de kaakspieren. De proef lijkt simpel en dat is het ook. Het meest geestverruimende is dan het moment dat je weer losgekoppeld wordt van de apparatuur en dat je weer mag bewegen.
De bijbehorende MRI scan ervaar ik als een cadeautje, je weet nooit wat men nog voor rare dingen aantreft. In de voorwaarden staat wel dat je het als proefpersoon niet als een medisch onderzoek mag beschouwen. Anderzijds heeft de onderzoeker wel de plicht wanneer er met de MRI scan vreemde dingen gezien worden dat aan de huisarts te melden. Als ik na tien minuten stil liggen weer uit de MRI scanner in de kelder geholpen wordt, vraag ik aan de operator of alles er goed opstaat. “Misschien heeft u wel twee hersenen”, zegt hij. “Dan moet ik toch eens gaan nadenken wat ik met die andere helft moet gaan doen”, merk ik op. Op de terugweg, als de onderzoekende student mij weer uit de kelder naar boven begeleidt, hebben we het er over dat er dieren zijn die inderdaad twee afzonderlijke hersenen hebben, zoals sommige vogels en zeker ook de dolfijnen. Die zoogdieren kunnen onder water de ene helft in de slaapstand zetten en toch actief doorzwemmen met de andere hersenhelft actief. Boven in de kantine bestel ik een eenvoudig lunch met een halve pizza. Thuis kijk ik op de website van het instituut voor welke proef ik mij nu eens zal inschrijven.
Een weekje later meldt ik mij weer in een van de gebouwen van de universiteit voor een experiment met de vage titel: “het bos voor de bomen zien”. In de wachtkamer word ik opgehaald door de onderzoekster, laten we haar ‘Anne’ noemen. De ware identiteit van de proefpersonen is niet bekend bij de onderzoekers. Als proefpersoon ben je bekend onder een nummer. Voornamen uitwisselen kan wel. Mijn Anne leidt mij naar een verduisterde kamer, waar ik naar een beeldscherm moet kijken en op een toetsenbord één van de twee knopjes moet indrukken. Een cameraatje registreert de beweging van mijn pupillen. Het scherm staat nu nog vol met Matlab programmeer code en Anne rommelt wat nerveus met het toetsenbord en tikt nog wat gegevens in. Ik krijg de indruk dat ik haar eerste proefpersoon ben en als ik het vraag dan is dat ook zo. Dat wil zeggen voor deze serie van experimenten.
Op het scherm verschijnen heel kort, slechts gedurende een fractie van een seconde, foto’s. Met de twee knopjes op een toetsenbord moet ik aangeven of het naar mijn mening een foto is van een door de natuur gevormd object of iets wat door mensen gemaakt is. Het lijkt makkelijk, maar er wordt aan de foto’s steeds iets meer ruis toegevoegd en de de foto’s zijn steeds moeilijker te herkennen. Vanachter de zwarte gordijnen klinkt aanmoedigend commentaar van Anne die mijn verrichtingen volgt. Eerst foto’s waarvan alleen het rechter deel kort rechts op het scherm verschijnen, dan links en als laatste de complete foto waarbij een deel van het midden afgedekt is. Ik herken typische Amerikaanse of Canadese landschappen en foto’s van steden en gebouwen. Na afloop vraag ik wat het doel van haar onderzoek is en ze vertelt dat ze een behandelmethode onderzoekt voor patiënten met een zekere oogziekte. De meeste van haar proefpersonen komen uit studentenkringen. Een nadeel daarvan is dat de verdeling van de leeftijden eenzijdig is. Daarom is ze zo blij met mij als proefpersoon, omdat ik de studentenleeftijd ontgroeid ben.
Ze nodigt mij uit om nog een kop koffie te drinken in de kantine beneden. In een kwartiertje komen we meer te weten over elkaars achtergronden en zijn we minder een nummer in de database. Veel te snel zegt ze dat ze verder moet om de voorbereidingen te doen voor haar volgende proefpersoon. Jammer dat ik nu al afscheid moet nemen, maar ik kom vast nog eens vaker in dit lab.
Meer over het Donders instituut:
Bent u op zoek naar een gemakkelijke bijverdienste?
Wilt u weten hoe uw grijze cellen werken?
Wilt u een substantiële bijdrage leveren aan de wetenschap?
Geeft u dan op als proefpersoon bij het Donders Instituut!
Wat houdt het in?
Het Donders Instituut is een universitair onderzoekscentrum dat onderzoek doet naar hersenen, cognitie en gedrag. Het instituut heeft de beschikking over meetapparatuur waarmee door middel van verschillende technieken gedrag en hersenactiviteit gemeten kan worden. Voor het onderzoek zijn volwassen proefpersonen (18 jaar en ouder) nodig die bereid zijn aan een of meerdere onderzoeken te willen deelnemen. Dit kunnen bijvoorbeeld taal-, perceptie, actie of geheugen experimenten zijn. Alle onderzoeken en dus ook alle onderzoeksmethoden zijn van verwaarloosbaar risico en minimale last. Klik hieronder voor een filmpje over deelname aan hersenonderzoek bij het Donders Instituut.